Znacie kogoś, kto nie jest jeszcze na emeryturze, a kto w ogóle nie korzysta z internetu? Ja nie. Internet stał się integralną częścią naszego życia, zarówno dorosłych jak i dzieci. Internet ułatwia życie wielu osobom na poziomie społecznym, psychologicznym i edukacyjnym. Jego użytkownicy mają możliwość „spotykania się” z innymi korzystającymi z sieci, szybkiego uzyskiwania informacji, nawiązywania kontaktów, zabawy, szukania i udzielania wsparcia emocjonalnego. Dzięki niemu można w szybki i prosty sposób załatwić wiele trudnych spraw. Internet może uwolnić od niepokoju i złego samopoczucia, dostarczając rozrywki i informacji użytecznych przy rozwiązywaniu problemów. Jednak internet to nie tylko same zalety. Wzrost dostępu do niego nawet u małych dzieci spowodował pojawienie się i rozwinięcie różnego rodzaju zaburzeń związanych z zachowaniem, ukazując nowe aspekty problemów, jakie mogą dotknąć osoby w niewłaściwy sposób poruszające się po sieci. Bowiem nadmierne korzystanie z internetu ma negatywny wpływ osoby całkowicie pochłonięte doznawaniem doświadczeń wirtualnych, narażonych na rozwinięcie się rzeczywistego uzależnienia.

Czym jest uzależnienie od internetu?

Z definicji, to nieprawidłowy sposób korzystania z sieci, prowadzący do istotnego zakłócenia czynności psychicznych i zaburzenia zachowania, istotnie i wyraźnie pogarszający funkcjonowanie człowieka w sferze społecznej oraz psychologicznej. Pewne przestrzenie internetu mogą być tak atrakcyjne i absorbujące, że skłaniają do intensywnego korzystania z sieci, a nawet jej nałogowego nadużywania. Problem ten może mieć miejsce, jeżeli wykorzystywanie Internetu i „bycie w sieci” staje się jedną z najważniejszych aktywności dziecka.

Po czym poznać, że dziecko może być uzależnione od internetu?

Warto zwrócić uwagę na kilka podstawowych symptomów:

1) silne zaabsorbowanie internetem wyrażające się w obsesyjnym myśleniu o aktywności w internecie;
2) wzmagająca się potrzeba coraz dłuższego przebywania on-line aby osiągnąć satysfakcję z tej aktywności;
3) powtarzające się, nie udane próby kontroli (redukcji lub zaprzestania) własnego korzystania z internetu;
4) pojawianie się silnych negatywnych afektów (przygnębienia, irytacji, niepokoju, itp.) w sytuacji redukowania, ograniczania używania Internetu;
5) problemy z organizacją (kontrolowaniem) czasu przebywania on-line;
6) stres środowiskowy, problemy osobiste i konflikty społeczne (związany z relacjami z rówieśnikami, rodziną oraz szkołą) wynikające z zaabsorbowania używaniem internetu;
7) kłamanie i inne formy manipulacji w relacjach z najbliższym otoczeniem społecznym, których celem jest ukrywanie informacji na temat własnego zaabsorbowania internetem (np. co do ilości czasu spędzanego w internecie);
8) regulowanie emocji poprzez aktywność w internecie, które przybiera formę ucieczki od problemów i uśmierzania negatywnych stanów emocjonalnych.

Jeśli już uda się na jakiś czas zrezygnować z korzystania z internetu, mogą pojawić się charakterystyczne objawy odstawienia, takie jak:

– pobudzenie psychoruchowe,
– niepokój lub lęk,
– wyraźne obniżenie nastroju,
– obsesyjne myślenie o tym co się dzieje w sieci,
– fantazje i marzenia senne na temat internetu,
– celowe lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny jak na klawiaturze.

Jeśli stwierdzimy, że dziecko ma problem z nadużywaniem internetu, warto także określić której fazy on dotyczy.

1. Poznawanie i racjonalne oraz efektywne wykorzystywanie Internetu – internauta okazjonalnie loguje się do Sieci. Internet budzi u niego zainteresowanie, służy zdobywaniu potrzebnych informacji, jest formą rozrywki.
2. Uzależnienia – internauta odczuwa potrzebę korzystania z Sieci coraz częściej i przez coraz dłuższy okres. Codziennie na kilka godzin spędza w internecie. Traci inne zainteresowania. W czasie, gdy nie może korzystać z internetu odczuwa przygnębienie i lęk. Natrętnie myśli o internecie, ma o nim sny.
3. Destrukcji – internauta ogranicza, zaniedbuje lub całkowicie rezygnuje z szeregu ważnych czynności rodzinnych, społecznych, szkolnych i rekreacyjnych na rzecz codziennego, wielogodzinnego i niejednokrotnie nieprzerwanego korzystania z internetu, mimo, iż zdaje on sobie sprawę z narastania u niego trudności życiowych, problemów psychicznych oraz fizycznych. Dotyczyć to może ograniczenia na rzecz internetu czasu przeznaczonego na sen, odżywianie, higienę, naukę, rodzinę, sport, kontakty towarzyskie, itd.

Dlaczego należy interweniować?

Do najczęściej opisywanych skutków uzależnienia od internetu u dzieci należą:
– zaburzenia relacji interpersonalnych (np. rezygnacja z bezpośredniego kontaktu);
– utrata zainteresowania wszelkimi formami aktywności społecznej;
– zaniedbanie życia rodzinnego;
– zaniedbywanie nauki;
– zapominanie o posiłkach;
– zaburzenia w sferze uczuć i emocji;
– utrwalenie postaw egocentrycznych;
– zaburzenia w zakresie własnej tożsamości;
– zawężenie zainteresowań i możliwości intelektualnych;
– zmiana języka (zubożenie, techniczny slang, używanie skrótów);
– niekontrolowanie czasu spędzanego w sieci;
– rezygnacja z innych rozrywek i przyjemności;
– brak troski o własne zdrowie i higienę osobistą;
– powtarzanie klasy.

Uzależniony internauta zaczyna spędzać w sieci coraz więcej czasu, ograniczając do minimum jakiekolwiek inne formy aktywności. Popada w swoiste ciągi, np. sprawdzanie skrzynki e-mailowej kończy się wielogodzinną wędrówką po sieci, której nie jest potem w stanie odtworzyć. To, o czym warto wspomnieć, niezależnie od wymienionych wyżej skutków, uzależnionych internautów charakteryzuje szereg objawów i dolegliwości somatycznych, jak np. pogorszenie wzroku, bóle głowy, tzw. padaczka ekranowa, bóle pleców i karku, niedożywienie, zaburzenia snu, nieprawidłowy oddech, a nawet poważne zmiany fizyczne: zespół kanału nadgarstka, zaniki mięśni grzbietu, mięśni pasa biodrowego, skrzywienia kręgosłupa.

Terapia uzależnienia od Internetu

W leczeniu uzależnienia od Internetu można obrać różne ścieżki terapeutyczne, odpowiednie od sytuacji i indywidualnych predyspozycji. Terapia zespołu uzależnienia od internetu jest bardzo podobna do programów leczenia uzależnienia od alkoholu czy patologicznego hazardu. Pomocne w terapii jest także przygotowanie szczegółowego planu dnia, a w nim przede wszystkim określenie ram czasowych korzystania z internetu, a także innych codziennych aktywności, łącznie z wypoczynkiem. Terapia odwykowa polega na pomocy w uświadomieniu pacjentom, że nie są tylko końcówką komputera – na pokazaniu im, że mają emocje, że potrafią zainteresować się rzeczywistym światem. Ważne, by zrozumieli oni, jakie rzeczywiste problemy skłoniły ich do ucieczki w wirtualną rzeczywistość. Pacjenci na początku zawsze zaprzeczają, jakoby byli uzależnieni. Wypracowują sobie silne mechanizmy obronne, ułatwiające uzasadnianie, dlaczego korzystają całymi dniami z sieci.

Bibliografia:

Jakubik, A., Popławska, J. (2002). Uwarunkowania osobowościowe zespołu uzależnienia od Internetu.

Wallance, P. (2001). Psychologia Internetu.

Woronowicz, В. T. (2001). Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu.